प्राविधिकसहितको टोलीले गर्यो खुर्कोट पुलको निरीक्षण
शुक्रबार, अशोज १८, २०८१
जयराम आचार्य
“स्त्रीया चरितम्, पुरुषस्य भाग्यम्, देवो नजानन्ती कुतो मनुष्य ।” मन्त्रद्रष्टा ऋषि देवता थियो कि मानव रु नारीवादीहरूबाट ऋषि बहिष्कार हुन सक्छ । अहिले हो भने ऋषि संकटमा पर्छ । किन कि नारीहरूको बिगबिगी छ । तर मैले अझै पनि ग्रामीण बस्तीहरूमा पुरुषहरूले आफ्नो भाग्य बनाउन नारीलाई प्रयोग गरिरहेको देखेको छु । उनीहरूको स्वतन्त्रता पुरुषको नियन्त्रणमा छ । जबसम्म स्वतन्त्रता नियन्त्रणमा रहन्छ, समानता सम्भव छैन । निर्वाचन गराउने जिम्मेवारीका साथ म खटिएको क्षेत्र रसुवाको रिमोट एरिया नै हो । मैले अनौठा दृश्यहरू देखें । आखिर किन महिला मतदाताका सहयोगी पुरुष रु किन विरोध गर्दैनन् महिला प्रतिनिधि रु मन्त्रलाई चरितार्थ गर्न ।
रसुवाको मतदाताको करिब ४९ प्रतिशत हिस्सा ओगट्ने महिलाले बलियो गरी नसोचेसम्म पुरुषको भाग्य कमजोर हुँदैन । या महिलाको उत्पीडनको अन्त्यका निम्ति प्रणोत्सर्ग गर्ने पुरुषले नजितेसम्म चरित्रमा प्रश्न लाग्न छोड्दैन । पुरुषको भन्दा महिलाको खास केही प्राकृतिक जिम्मेवारी छन् । त्यो दायित्व निर्वाहमा उर्जाशील समय व्यथित गर्न विवश नारीको व्यक्तित्वमा प्रश्न गरेर पुरुष बारम्बार अवसर लुट्छ । अवसरहरूको समान वितरणका निम्ति प्रणोत्सर्ग गर्ने पुरुष हारेसम्म नारीले जित्दैन् । राजनीतिक दृष्टिका साथ मनोवैज्ञानिक, आर्थिक, सांस्कृतिक, धार्मिक दृष्टिबाट समेत नारीलाई प्रताडित गरिएको छ भन्ने मार्गरेड मिडको निष्कर्ष मनन् योग्य छ । गृहस्थीको आर्थिक संकट, शिक्षा पद्धति, लैङ्गिक पहिचना र यौन तथा शारीरिक पुनर्रुत्पादनको सम्बन्ध आदि सन्दर्भबाट मिसेल वारेटको अवधारण पनि मनन् योग्य छ । किन कि नारी उत्थानका लागि सांस्कृतिक क्षेत्रमा मात्र होइन आर्थिक उत्पादन र राजनीतिक क्षेत्रमा पनि परिवर्तन आवश्यक छ । त्यही परिवर्तन नभएर नै रसुवाले हालसम्म नारी सांसद पाएन । केवल मतदातामै सीमित ।
आर्थिक समृद्धि र राजनीतिक, सामाजिक परिवर्तनका निम्ति रसुवाको निर्वाचन नतिजा कति दूरदर्शी भयो यसको मूल्याङ्कन आगामी ५ वर्ष पछि प्रष्ट नै हुनेछ । निर्वाचन प्रक्रियामा करिव २६ हजार मतदाता सहभागी थिए । जसमा मलाई लाग्छ सरदर २० हजार मतदातालाई राजनीतिसँग प्रत्यक्ष सरोकार छैन । बाँकी सरदर ६ हजार राजनीतिक दलका पदाधिकारीका ढोके हुन् । ती ढोकेहरूले पटक–पटक राजनीतिलाई अर्थसँग सौदावाजी गरेका छन् । पेशासँग नजोडिने र ढोके हुने स्वभावका मध्यम स्तरका नेता÷कार्यकर्ता÷जनताले नतिजामा जबर्जस्त प्रभाव पारेका छन् । बाँकी आधाभन्दा बढी जनता कृषि, पशुपालन र अन्य पेशामा संलग्न छन् । उनीहरू आफ्नै मेहनतको अर्थ व्यवस्थामा उभिएका छन् । मैले माथिल्लो भेगका र पासाङ ल्हामु राजमार्गले नछोएका भेगका प्रायः उत्तरबाल्यावस्थाका बालबालिकाहरूलाई स्कुलमा होइन गोठमा भेटेको छु । वयस्कहरूलाई पुस्तकालयमा होइन पशुशालामा भेटेको छु । रुग्णहरूलाई अस्पतालमा होइन परम्परागत आस्थामै रुमलिएको भेटेको छु । यहाँको नियती नै हो केही उच्च बर्गकाले मध्यम बर्गका मनुष्यलाई प्रयोग गरेर नतिजा आफ्नो पोल्टामा पार्नु ।
पूँजीपति बर्गको जहाँ जहाँ पल्लाभारी भयो उसले मानवलाई आफ्ना स्वभाविक ठूलाबडाहरूसँग आबद्ध राख्ने विभिन्न प्रकारका सामन्ती सम्बन्धहरूलाई निर्ममतापूर्वक तोडिदियो र नग्न स्वार्थको नगद नारायणको हृदयशून्य व्यवहारको अलावा मानिसहरूको बीच अन्य कुनै सम्बन्ध बाँकी रहन दिएन भन्छन माक्र्स । माक्र्स थप भन्छन् धार्मिक श्रद्धाको स्वर्गतुल्य आनन्दतिरेकलाई वीरोचित उत्साह र कूपमण्डूकतापूर्ण भावुकतालाई उसले आना–पाईको स्वार्थी हिसाव–कितावको चिसो पानीमा डुबाइदिन्छ । मानवको वैयक्तिक मूल्यलाई उसले विनिमय मूल्य बनाइदिन्छ र पहिलेका असङ्ख्य प्रदत्त र हासिल गरिएका स्वतन्त्रताहरूको स्थानमा अब उसले त्यो एक निर्लज्जतापूर्ण स्वतन्त्रताको स्थापना गर्छ ।
जुन पेशाहरूका सम्बन्धमा अहिलेसम्म मानिसहरूको मनमा आदर र श्रद्धा भावना थियो, ती सबैको प्रभामण्डल पूँजीपति बर्गले खोसेर लिन्छ । उसले सबैलाई आफ्ना बेतन–जीवी बनाइदिन्छ । उसले पारिवारिक सम्बन्धहरूमाथि रहेको भावुकताको पर्दा उतारेर फ्याकिदिन्छ र पारिवारिक सम्बन्धलाई केवल द्रव्यको सम्बन्धमा बदलिदिन्छ र बदलिदिएको पनि छ । रसुवाको राजनीति यहि दिशातर्फ अगिबढ्न सक्ने सम्भावना प्रशस्तै देखिएकाले यो नतिजा इतिहासमा नजीर सावित नहोला भन्न सकिदैन । किन कि रसुवा ५ वर्षमा स्वीजरल्याण्ड बन्दैन ।
लेखक प्रेस सेन्टर रसुवाका उपाध्यक्ष हुन् ।